با گسترش دامنه استفاده از اینترنت و نیاز کشور برای اجرایی کردن تجارت الکترونیک و توسعه کشور در عرصه فضای مجازی و اقبال روزافزون مردم برای استفاده از اینترنت، بحث امنیت سایبری و حفظ اطلاعات و حریم خصوصی مردم و نهادهای دولتی در این فضا بیشتر ملموس شده است.

کارشناسان فناوری اطلاعات و متخصصان امنیت سایبر بهترین راه حل این مسئله را ایجاد شبکه ملی اطلاعات می دانند آنها بر این اعتقاد هستند که با ایجاد شبکه ملی اطلاعات نه تنها استفاده اینترنت جهانی قطع و محدود نمی شود بلکه اینترنت جهانی هم با سرعت بیشتری به مردم عرضه خواهد شد.

همانطور که رهبر معظم انقلاب نیز در حکم جدید خود برای ایجاد شورای عالی فضای مجازی با مهم ارزیابی کردن شبکه ملی اطلاعات، بر تسریع در راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات پس از تصویب طرح آن در شورای عالی و نظارت مستمر و مؤثر مرکز ملی بر مراحل راه‌اندازی و بهره‌برداری از آن تاکید کردند.

از نگاه وزارت ارتباطات شبکه‌‌ ملی اطلاعات، «شبکه متشکل از زیرساخت‌های ارتباطی، مراکز داده‌ی توسعه یافته داخلی دولتی و غیردولتی و همچنین زیرساخت‌های نرم‌افزاری است که در سراسر کشور گسترده شده است.

این شبکه ظرفیت لازم برای "نگهداری و تبادل امن اطلاعات داخلی درکشور به منظور توسعه‌ی خدمات الکترونیکی" و "دسترسی به اینترنت" از طریق بستر ارتباطی باند پهن‌ سراسری برای کاربران خانگی، کسب‌وکارها و دستگاه‌های اجرایی را فراهم می‌کند.

این شبکه تجمیع کننده‌ شبکه‌های اختصاصی، محلی و ملی در کشور است که از دو بخش اختصاصی و عمومی تشکیل می‌شود. بخش اختصاصی برای ارتباط و تبادل اطلاعات و خدمات دستگاه‌های اجرایی با یکدیگر و بخش عمومی برای ارایه خدمات به کاربران عمومی است و این دو بخش در نقاطی نظیر مراکز داده با یکدیگر اتصال دارند.»

با توجه به اینکه زیر ساخت شبکه ملی اطلاعات شبکه فیبر نوری می باشد که هم اکنون بیش از170 هزار کیلومتر در کشور گسترش یافته است پهنای باند 20 مگابایت بر ثانیه را برای کاربران فراهم خواهد آورد.

با وجود چنین سرعتی در انتقال داده راه اندازی سرویس های تکنولوژی همانند ویدئوکنفرانس و پخش آنلاین تلویزیون و سایت های ویدئویی با کیفیت HD مهیا می گردد و شبکه های الکترونیکی بانک ها، مدارس، دانشگاه ها ونهاد های علمی و پژوهشی و نظامی و دیگر سازمان های دولتی به راحتی و با سرعتی چند برابر و با امنیت سایبری بالا قابل دسترس خواهد بود.

باید گفت تنها تفاوت استفاده شبکه ملی اطلاعات این است که دولت الکترونیک و سایت های دولتی در این شبکه جای خواهند گرفت و امکان جاسوسی یا سرقت اطلاعات دولتی و مردمی از بین خواهد رفت. متخصصان این عرصه معتقدند با اجرای طرح شبکه ملی اطلاعات سرعت اینترنت ایران به بیست برابر سرعت فعلی خواهد رسید.

اولین بار در اواخر سال 84 بود که شبکه ملی اطلاعات مطرح شد و در اسفند ماه سال 84 بر اساس تصمیم هیات دولت قرار بر این شد این شبکه طی سه سال به بهره برداری برسد. این طرح در سال 85 به مرکز تحقیقات مخابرات سپرده شد تا ضمن تحقیق برنامه ای برای اجرایی کردن آن صورت گیرد. در دی ماه سال 85 این طرح به مجلس فرستاده شد و بودجه پیش بینی شده ده میلیارد تومانی به تصویب مجلس نرسید و دلیل آن نبودن مفهوم دقیق آن اعلام شد.

در خرداد ماه سال 86 این مساله در هیات دولت پیگیری و بودجه 566 میلیارد تومان به شرکت مخابرات ایران و شرکت‌های وابسته برای پیاده سازی این طرح اختصاص گردید. این بودجه صرف توسعه شبکه زیرساخت فیبر نوری کشور، توسعه و تجهیز دیتاسنترهای ملی، توسعه نرم‌افزاری و سرویس های مبتنی بر شبکه، شد و بسیاری از زیرساخت های برنامه ریزی شده صورت گرفت.

اما در سال 89 کلیات موضوع شبکه ملی اطلاعات در ماده 46 برنامه پنجم توسعه مطرح شد و در بهمن ماه همان سال با شبکه ملی مدارس اولین گام این طرح افتتاح گردید. طبق اظهار نظر محمود واعظی وزیر ارتباطات  شبکه ملی اطلاعات قرار بود در سال 94 به اتمام برسد اما تا به امروز به نتیجه نهایی نرسیده است.

از آنجایی که شبکه ملی اطلاعات بر پایه سه پیش نیاز می تواند به تحقق برسد: اول بستر و زیرساخت انتقال اطلاعات (شبکه ملی فیبر نوری)، دوم بستر و زیرساخت ذخیره اطلاعات (مراکز داده ملی) و سوم  بستر و زیرساخت نرم‌افزاری (سرویس‌ها و نرم‌افزارهای مبتنی بر شبکه) سرمایه گذاری در این سه عرصه می تواند برکات زیادی برای کشور داشته باشد.

با سرمایه گذاری در ساخت های نرم افزاری و زیر ساخت ذخیره اطلاعات بسیاری از متخصصان حوزه فناوری اطلاعات در این عرصه به کار خواهند گرفته شد و با کامل کردن شبکه ملی فیبر نوری بسیاری از  صنایع مرتبط با آن نیز شکوفا خواهند شد.

از جهتی دیگر اگر کشور بتواند در این عرصه به خود کفایی برسد ، ایران به یکی از قدرت های تراز اول منطقه و جهان در عرصه سایبری تبدیل خواهد شد که این نکته می تواند در آینده کشور نتایج مثبت فراوانی داشته باشد و تهدیدات دشمن در این عرصه را ناکام بگذارد و تهدید را به فرصت تبدیل نماید.

در چند سال اخیر با توسعه اینترنت جهانی در کشور شاهد اشتغالزایی محدود و سود بعضی از شرکتهای خصوصی در این عرصه بودیم به نوعی که به گفته بعضی از منتقدان سود حاصل از اینترنت جهانی مانع توسعه شبکه ملی اطلاعات شده است.

در این رابطه شاه میرزایی عضو حقیقی سابق شورای عالی پیش تر گفته بود رویکرد ترویج سرویس‌های خارجی ما را به اهداف اقتصادی نمی رساند و اشتغال ایجاد شده به چند شرکت وارد کننده و توزیع کننده اینترنت محدود می شود.

شاه میرزایی ایجاد اشتغال حقیقی را به ایجاد محتوا و سرویس داخلی مربوط می داند و براین نکته تاکید می کند  : «باید ببینیم تعداد اشتغالی که ایجاد شده است، نسبت به کل سرمایه­‌گذاری که کشور کرده و ارزی که از کشور خارج شده، چقدر بوده است.»